Test je kennis

Mantelzorgers mogen in principe alles doen in de zorg en ondersteuning aan hun naaste. Voorwaarde is dat het insuline spuiten ooit is aangeleerd door een zorgverlener en de afspraken hierover zijn opgeschreven in het dossier.

Het belangrijkste om te weten is dat mantelzorgers niet onder de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) vallen. Deze wet geldt namelijk alleen voor beroepsmatig handelen. Mantelzorgers mogen dus een voorbehouden handeling uitvoeren.

Meer informatie over hoe je dit in de praktijk kunt toepassen zie je verderop in hoofdstuk 3 van deze module.

Fijn dat de mantelzorger dit wil! Het is wel belangrijk dat medewerkers en de mantelzorger afspraken met elkaar maken over wie wat doet. Is dit de eerste keer dat een mantelzorger op de woonzorglocatie deze zorgtaken uitvoert? Dan is het goed om de eerste keer de zorgtaken (gedeeltelijk) samen uit te voeren. Zo weet je van elkaar wat er gebeurt, kan de mantelzorger wellicht iets leren van de zorgmedewerkers, en leren de zorgmedewerkers weer iets over de mantelzorger en bewoner.

Zorgmedewerkers hebben een zogeheten bijzondere zorgplicht. Dat betekent dat, wanneer een zorgmedewerker signaleert dat een mantelzorger iets doet waardoor de veiligheid van de bewoner in gevaar komt, hij/zij dit probeert te voorkomen of te verhelpen. Als medewerker bespreek je wat je ziet met de mantelzorger en de bewoner, leg je de gevolgen uit en rapporteer je dat je dit gesprek hebt gevoerd. De belangen en gezondheid van de bewoner staan hierbij altijd voorop.

In principe mag dat, als de bewoner dat zelf ook wil natuurlijk. Als de bewoner wilsonbekwaam is, moet er van tevoren wel met de cliëntvertegenwoordiger afgestemd worden of hij of zij er mee instemt. De cliëntvertegenwoordiger stemt dan specifiek in met dat een informele zorgverlener met de bewoner buiten de locatie komt. Dit gebeurt meestal al kort na de verhuizing door een zorgmedewerker en wordt vastgelegd in het dossier. Sommige situaties, zoals een ernstige verwardheid of instabiliteit van de bewoner, kunnen een reden zijn om dit niet te doen. Bespreek samen wat mogelijk is.

De bewoner (of in de situatie van wilsonbekwaamheid, de cliëntvertegenwoordiger) is de beheerder van het zorgdossier. Hij of zij bepaalt wie wat mag zien in het zorgdossier. Dat kunnen meerdere mensen zijn, dus ook een vrijwilliger. Met een vaste bezoekvrijwilliger kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat hij/zij rapporteert na een bezoek zodat mantelzorgers op de hoogt zijn.

Vrijwilligers mogen onder voorwaarden bepaalde zorgtaken verrichten. Het is belangrijk voor de aansprakelijkheid dat deze specifieke zorg ondersteunende taken van de vrijwilliger is vastgelegd in het zorgdossier. Ook de randvoorwaarden waaronder de vrijwilliger deze handelingen uitvoert worden vastgelegd. Vrijwilligers die een scholing hebben gehad of ooit als zorgmedewerker zijn opgeleid mogen bewoners helpen bij onderstaande taken. Een zorgmedewerker kijkt de eerste keer mee in de praktijk of deze vrijwilliger deze taken naar behoren en verantwoord kan uitvoeren. Vervolgens legt de medewerker dit vast in het dossier van de bewoner(s). Het gaat hierbij om de volgende taken:

Ondersteunen bij wassen/mondzorg;

Ondersteunen bij aankleden;
Transfer van bed naar stoel, rolstoel en rollator;
Steunkousen en hulpmiddelen;
Toiletgang.

Bewoners mogen hulp van informele zorg (vrijwilligers en mantelzorgers) altijd weigeren. Het advies is om in gesprek te gaan met de bewoner. Misschien is er meer mogelijk dan op het eerste gezicht lijkt.